ساعات کارکرد پرسنل (حضور و غیاب پرسنل)

فرض کنید شما به عنوان حسابدار در شرکتی مشغول به کار شده‌اید؛ در این شرکت علاوه‌بر شما افراد دیگری نیز مشغول به کار می‌باشند. این افراد در قبال کاری که انجام می‌دهند باید دستمزد بگیرند. آیا شما به عنوان حسابدار فکر کرده‌اید که برای محاسبه حقوق و دستمزد خود و سایرین به چه اطلاعاتی نیاز خواهید داشت؟

 شایان ذکر است که آماده‌سازی اطلاعات مربوط به کارکرد کارکنان با توجه به قوانین کار و امور اجتماعی و آئین‌نامه‌های داخلی هر شرکت انجام می‌گیرد. بنابراین در ابتدا با قوانین مربوط به کارکرد پرسنل از قبیل ساعات‌کاری موظف ، اضافه‌کاری ، نوبت‌کاری و سایر موارد مرتبط آشنا خواهیم شد که بتوانید حقوق و دستمزد افراد را به درستی محاسبه کنید تا حقی از افراد شاغل به واسطه محاسبه غلط شما زایل نگردد. 

اگر به دنبال راهی آسان برای ثبت حضور و غیاب کارمندان خود در اکسل هستید، دیگر به دنبال آن نباشید! ما یک برنامه تحت اکسل ثبت حضور و غیاب انعطاف‌پذیر آماده کرده‌ایم که این روند را آسان می‌کند.

آیا می‌خواهید ببینید برنامه Employee Leave Tracker چگونه کار می‌کند؟ 
دریافت نسخه رایگان 7 روزه (کلیک کنید)

"آیین‌نامه" به مقرراتی گفته می‌شود که مقامات صلاحیت‌دار وضع و در معرض اجرا قرار می‌دهند. هر شرکت برای خود آئین‌نامه‌های استخدامی ، انضباطی ، حقوق و دستمزد و... تهیه و اجرا می‌نماید.

ساعات کاری موظف (عادی)

 به موجب ماده 51 قانون کار؛ ساعت کار مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد. به غیر از مواردی که در قانون کار مستثنی شده است ، ساعات کار کارگران در شبانه‌روز نباید از ۸ ساعت تجاوز نماید.

به موجب تبصره یک ماده 51 قانون کار ؛ کارفرما با توافق کارگران ، نماینده یا نمایندگان قانونی آنان ، می‌تواند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند. به شرط آنکه مجموع ساعات کار هر هفته از 44 ساعت تجاور نکند.

نکته: با توجه به اینکه در قانون کار 44 ساعت کار برای یک هفته اعلام شده است و یک هفته شامل شش روز کاری و یک روز جمعه برای استراحت است ، بنابراین برای محاسبه کل ساعات کار در یک ماه به قرار زیر عمل می‌کنیم:

 (معادل 7 ساعت و بیست دقیقه)  7/33 = 6 روز کاری ÷ 44 ساعت
220 ساعت در ماه = 30 روز ×7/33

لازم به ذکر است به دلیل برداشت‌های متفاوت از قانون ، ساعات‌کار ماهانه کارگران در شرکت‌های مختلف ، به صورت متفاوت تعیین می‌شود و بعضا 220 ساعت ، 192 ساعت ، 176 ساعت و ... تعیین می‌گردد.

 توجه داشته باشید که منطقی‌ترین حالت برای محاسبه ساعات کارکرد موظف ماهانه کارگران ، توجه به تقویم ماه مورد نظر و آیین نامه داخلی شرکت است. به این صورت که تعداد روزهای کاری (غیر تعطیل) شمارش و با توجه به ساعات موظف تعیین شده برای هر روز در آیین نامه شرکت ، ساعات کارکرد موظف کارگران مشخص می‌شود.

ساعات کار در کارهای کشاورزی چگونه تعیین می‌شود؟

به موجب تبصره دو ماده 51 قانون کار ؛ در ﮐﺎرﻫﺎی ﮐﺸﺎورزی ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ ﺗﻮاﻓـﻖ ﮐـﺎرﮔﺮان ، ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ آﻧﺎن ، ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر در ﺷﺒﺎﻧﻪ‌روز را ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﮐـﺎر ، ﻋﺮف و ﻓﺼﻮل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ.

 در کارهای سخت و زیان آور و زیر زمینی ، ساعات کار روزانه و هفتگی چند ساعت است؟

کارهای سخت و زیان‌آور کارهایی هستند که در ماده 52 قانون کار به آن‌ها پرداخته شده است. با وجود این که ساعات کاری برای مشاغل در هفته 44 ساعت است، اما طبق این قانون برای مشاغل سخت، ساعات کار نباید از 36 ساعت در هفته تجاوز کند. به عبارت دیگر ساعات کاری روزانه برای مشاغل سخت 6 ساعت است.

لازم به ذکر است در این نوشتار کلمات کارگران ، پرسنل ، کارکنان ، کارمندان ، شاغلین و موارد مشابه مترادف یکدیگر در نظر گرفته شده است و کلیه مشمولین قانون کار مد نظر می‌باشد.

انواع کارکرد پرسنل

1 کارکرد ساعتی
در مورد پرسنلی که به صورت نیمه وقت و یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند ، کارکرد آنان به نسبت ساعات کار انجام یافته محاسبه می‌شود.
2 کارکرد روزانه
در مواردی که نیازهای کاری چند ماه یا چند سال به طول انجامد و نیاز به پرسنل تمام وقت (دائم کار) باشد ، دستمزد پرسنل به صورت ماهیانه محاسبه و پرداخت می‌شود ، در این گونه موارد کارکرد پرسنل به صورت روزانه محاسبه می‌شود.
توجه داشته باشید در اغلب موارد کارکرد روزانه نیز به ساعت تبدیل می شود.

اضافه کاری

فرض کنید پرسنل بیش از ساعات موظف خود در محل کار حضور داشته باشند ، به نظر شما این ساعات را به چه عنوانی باید شناسایی کنیم؟

 انجام کار بیش از ساعات تعیین شده در قانون کار را اضافه کاری می‌گویند. به عنوان مثال؛ در شرکتی که ساعت‌کاری یک ماه آن بر مبنای 192 ساعت می‌باشد ،یکی از پرسنل طی یک ماه 240 ساعت کارکرد داشته است ، بنابراین می‌توان گفت این شخص 192 ساعت کار عادی و 48 ساعت اضافه‌کاری داشته است.

پرداخت 40 درصد اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی برای ساعات اضافه‌کاری الزامی است.

با چه شرایط ارجاع کار اضافی به کارگر مجاز است؟

در ماده ۵۹ قانون کار مجوز کار اضافه به این صورت بیان شده است:
– باید با موافقت کارگر باشد.
– پرداخت ۴۰ درصد اضافه بر مزد عادی (مزد عادی + فوق العاده اضافه کار)
– سقف اضافه‌کاری هر روز ۴ ساعت باشد.
– در صورت بروز شرایط استثنایی حداکثر اضافه کار در روز ۸ ساعت و باید با مجوز اداره کار محل باشد.

سایر نکات قانونی

•  فردی که در حال اضافه کاری است نباید نوجوان باشد.

•  زمان ساعات اضافه کاری نباید کارگر را مجبور به فعالیت‌های سخت کاری کرد.

نکته: ﮐﺎر ﺧﺎرج از ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎری ، ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﻣﻮﻇﻔﯽ ﮐﺎرﮔﺮ ﻃﯽ ﻣﺎه ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ. اﮔﺮ ﺳﺎﻋﺎت‌ﮐﺎری در ﻃﻮل ﻣﺎه از ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر ﻣﻮﻇﻔﯽ آن ﻣﺎه ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﮐﺎر ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد.

ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺷﺨﺼﯽ ﻃﯽ ﻫﻔﺘﻪ 3 روز ﮐﺎری و روزاﻧﻪ 10:30 ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﮐﺎر اﺳﺖ؛ ﻣﺠﻤﻮع ﮐﺎرﮐﺮد ﻫﻔﺘﮕﯽ اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ، 31 ﺳﺎﻋﺖ و 30 دﻗﯿﻘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﮐﺮد از ﻣﯿﺰان ﻣﻘﺮر در ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ، ﺳﺎﻋﺎت ﮐﺎر اﺿﺎﻓﯽ او در ﻫﻔﺘﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮد.
فرقی نمی‌کند کارگر ساعات کاری را در چه روزهایی از ماه و یا در چه ساعاتی از روز پر کند مهم این است که در طول ماه کارکرد موظفی کارگر تکمیل شود.

حالت‌های مختلف ساعات کاری

ساعات کار را در سه حالت مورد بررسی قرار می‌دهیم:
حالت اول: ساعات کار کارگر با ساعات کار موظفی قانون کار برابر باشد. در این حالت نه اضافه کار و نه کسر کار وجود دارد و حقوق و دستمزد به صورت عادی پرداخت خواهد شد.
حالت دوم: کارکرد کارگر از کارکرد موظفی قانون کار کمتر باشد. در این حالت کسر کار رخ می‌دهد و برای محاسبه حقوق و دستمزد باید به صورت نسبی عمل شود و به اندازه کار انجام شده، حقوق و دستمزد پرداخت شود.
حالت سوم: کارکرد کارگر بیشتر از ساعات کار موظفی قانون کار باشد. در این حالت کار مازاد بر ساعات کار موظفی را اضافه‌کار می‌نامند و کارگر علاوه بر حقوق و دستمزد عادی ، فوق العاده اضافه کاری دریافت خواهد کرد.

طبق ماده 61 قانون کار، اضافه‌کاری در مشاغل سخت و زیان‌آور، ممنوع اعلام شده است.

 نوبت کاری

در برخی از واحدهای اقتصادی در بسیاری از صنایع و کارخانجات نظیر صنعت نفت (مثل پمپ بنزین) ، نیروگاه‌ها ، فولاد و ذوب آهن و به طور کلی هر صنعتی که در آن سرمایه‌گذاری اقتصادی سنگینی شده است و همچنین در برخی مشاغل خدماتی مثل پزشکی ، پرستاری ، آتش نشانی ، نیروی انتظامی ، خدمات آب ، برق ، تلفن و نظایر آن نمی‌توان فعالیت پرسنل را محدود به زمان خاصی نمود و باید فعالیت به طور 24 ساعته جریان داشته باشد ، به نظر شما برای اینکه از حدود قانون خارج نشویم ، فعالیت کارگران را چگونه تقسیم کنیم؟

به موجب ماده‌های 55 و 56 قانون کار:  کار نوبتی عبارت است از کاری که در طول ماه گردش دارد ، به نحوی که نوبت‌های آن در صبح یا عصر یا شب واقع می‌شود.

کارگری که در طول ماه به طور نوبتی کار می‌کند علاوه بر مزد ، فوق العاده نوبت‌کاری نیز دریافت خواهد کرد.

نکته: به موجب ماده 53 قانون کار: کار روز ، کارهایی است که زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 می‌باشد و کار شب کارهایی است که زمان انجام آن بین 22 تا 6 بامداد قرار دارد. کار مختلط نیز کارهایی است که بخشی از ساعات انجام آن در روز و قسمتی از آن در شب واقع می‌شود.
در کارهای مختلط ، برای هر ساعت کار در شب ، تنها به کارگران غیر نوبت‌کار 35 درصد علاوه بر مزد به عنوان فوق العاده شب‌کاری تعلق می‌گیرد.
در کارهای نوبتی ممکن است ساعات کار از 8 ساعت در شبانه روز و 44 ساعت در هفته تجاوز نماید. اما جمع ساعات کار در چهار هفته متوالی نباید از 176 ساعت تجاوز کند. (طبق ماده 57 قانون کار)

ماموریت

به موجب تبصره ماده 46 قانون کار ؛ ماموریت به موردی اطلاق می‌شود که کارگر برای انجام کار ، حداقل 50 کیلومتر از محل کارگاه اصلی دور شود و یا ناگزیر باشد حداقل یک شب در محل ماموریت توقف نماید. 

به موجب ماده 46 قانون کار ؛ به کارگرانی که به موجب قرارداد یا موافقت بعدی به ماموریت‌های خارج از محل خدمت اعزام می‌شوند ، فوق‌العاده ماموریت تعلق می‌گیرد. این فوق‌العاده نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه کارگران باشد. همچنین کارفرما مکلف است وسیله یا هزینه رفت و برگشت آنها را تامین نماید.

انواع ماموریت از لحاظ محدوده جغرافیایی

ماموریت درون شهری: به ماموریتی گفته می شود که شرکت برای انجام کارهای روزمره و در جهت اجرای وظایف مشخص ، کارکنان را به محلی که داخل شهر باشد ، اعزام نماید.
در این نوع ماموریت ، زمان ماموریت جزء ساعات کار محسوب شده و حق ماموریت به مامور تعلق نخواهد گرفت ؛ لیکن هزینه‌های رفت و آمد و یا صرف غذا و سایر هزینه‌ها به صورت متعارف با تائید مدیر مربوطه و منابع انسانی قابل پرداخت خواهد بود.
ماموریت برون شهری : چنانچه شخص مامور ، مسافتی بیش از 50 کیلومتر را طی کند و یا به هر دلیلی شب در محل ماموریت اقامت داشته باشد ، در این نوع ماموریت قرار می‌گیرد که به ایشان حق ماموریت تعلق خواهد گرفت.
ماموریت خارج کشور: این نوع ماموریت معمولا با مصوبه هیئت مدیره انجام شده و به ماموریتی گفته می‌شود که فرد مامور می‌بایست برای انجام ماموریت به خارج از کشور مسافرت نماید.

به دلیل تفاوت هزینه اقامت و تامین غذا در کشورهای مختلف ، قبل از مسافرت ، تامین هزینه‌ها به علاوه فوق‌العاده ماموریت مشخص شده و پس از توافق به مامور ابلاغ می‌گردد.

تعطیل کاری 

ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎده 51 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر، ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻣﺪت زﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ، زﻣﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺠﺎم ﮐﺎر در اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. ﺣﺎل اﮔﺮ اﯾﺎم ﻫﻔﺘﻪ ﻣﺼﺎدف ﺑﺎ ﺗﻌﻄﯿﻼت رﺳﻤﯽ ﺷﻮد و ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر در آن روز اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﻣﺴﺘﺤﻖ درﯾﺎﻓﺖ ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی اﺳﺖ.

نکته: ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺒﺼﺮه 1 ﻣﺎده 62 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر، ﺗﻌﻄﯿﻞ ﯾﮏ روز ﻣﻌﯿﻦ در ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺮای ﮐﺎرﮔﺮان اﺟﺒﺎری اﺳﺖ.

نحوه محاسبه تعطیل کاری در قانون کار

ﺗﻌﻄﯿﻞ ﮐﺎری در واﻗﻊ همان اضافه‌کاری در روز تعطیل (ﻏﯿﺮ از ﺟﻤﻌﻪ) اﺳﺖ؛ از اﯾﻦ رو ﻧﺮخ آن ﻣﻌﺎدل ﻧﺮخ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎری و ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ 40 درصد ﺑﯿﺸﺘﺮ از دﺳﺘﻤﺰد ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ‌ﮐﺎر ﻋﺎدی و ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آن ﺑﺎ ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎری ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺖ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎده 59 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر ، دﺳﺘﻤﺰد ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر در روز ﺗﻌﻄﯿﻞ ، 40 درصد اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﻣﺰد ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻋﺎدی ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

دﺳﺘﻤﺰد ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎر ﻋﺎدی × 1/4 =فرمول تعطیل کاری برای هر ساعت

نکته: در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ در روزﻫﺎی ﺗﻌﻄﯿﻞ رﺳﻤﯽ ﮐﺎر ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺟﺎی آن روز دﯾﮕﺮی ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻧﺸﻮد، ﻣﺤﻖ درﯾﺎﻓﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎر اﺳﺖ.

ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎده 62 و 63 ﻗﺎﻧﻮن ﮐﺎر، ﺗﻌﻄﯿﻼت رﺳﻤﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:

• ﺟﻤﻌﻪ
• ﺗﻌﻄﯿﻼت رﺳﻤﯽ
• روز ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﺎرﮔﺮ (11 اردﯾﺒﻬﺸﺖ)

در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺎرﮔﺮان در روز ﮐﺎرﮔﺮ ، ﺗﻌﻄﯿﻞ ﮐﺎری ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد. ﻓﺮﻗﯽ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ او را در روز دﯾﮕﺮ ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ. دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎری روز ﮐﺎرﮔﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎری روز ﺗﻌﻄﯿﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد.

با عنایت به مطالب فوق ، عبارت تعطیل کاری نداریم ، چون داخل اضافه کاری مستتر است.

جمعه کاری

بر اساس ماده 62 قانون کار، روز جمعه روز تعطیل هفتگی کارگران با مزد است. به این ترتیب در صورتی که کارگران به درخواست کارفرما در روز جمعه به انجام کار بپردازند، مستحق دریافت دستمزدی بیش از مقدار تعیین شده در قرارداد کاری خود هستند.

نکته: اشتغال به کار در روز جمعه حتی اگر به عنوان بخشی از 44 ساعت موظف کارکرد شخص در هفته باشد، مستحق دریافت دستمزد جمعه کاری است. در واقع پرداخت مبلغ بیشتر برای روز جمعه ، تنها به جمعه‌ها تعلق دارد.

چه عواملی باعث وقوع جمعه کاری می‌شود؟ 
– خدمات عمومی ( خدمات درمانی و حمل و نقل) 
– کارهای نوبت کاری چرخشی 
– کارهای غیر مترقبه ( مانند از کار افتادن ماشین آلات یا خرابی در قسمتی از کارگاه)

نرخ محاسبه دستمزد در روز جمعه دو حالت دارد:

الف) جمعه کاری با تعطیل شدن در روز دیگر
بر اساس تبصره یک ماده 62 قانون کار ؛ تعطیل یک روز معین در هفته برای کارگران اجباری است. به این ترتیب ، در صورتی که شخص روز دیگری در هفته به جای روز جمعه تعطیل باشد، دستمزد او برای اشتغال در روز جمعه، در مقابل عدم استفاده از تعطیلی روز جمعه ، 40 درصد اضافه بر مزد روزهای عادی خواهد بود.

در قانون کار از جمعه به صورت روز یاد شده است و در محاسبه جمعه کاری در این باره که به صورت ساعتی حساب شود یا روزانه اختلاف نظر وجود دارد.
منظور اصلی ماده ۶۲ قانون کار کارهایی است که جمعه فعال هستند ولی کارگر روز دیگری به جای جمعه تعطیل می‌شود. در چنین کارهایی با فرض ساعت کار مطابق قانون کار، تفاوت محسوسی بین ساعتی یا روزانه بودن وجود نخواهد داشت. البته جمعه‌کاری‌ها اغلب به این شکل رخ نمی‌دهند. با وجود نظرات متفاوت در این خصوص نظر غالب محاسبه به روز است. 

فوق العاده جمعه کاری ۴۰ درصد مازاد بر مزد عادی تعیین شده است. با توجه به موارد فوق برای محاسبه فوق‌العاده جمعه‌کاری ماهانه ابتدا تعداد روزهای جمعه کاری شمارش می‌شود. سپس مزد کارگر ضرب در 4/0 شده و فوق‌العاده هر روز جمعه کاری بدست می‌آید. در نهایت با ضرب تعداد جمعه کاری در فوق العاده هر روز جمعه کاری مبلغ ماهیانه جمعه‌کاری به دست می‌آید.

نمونه‌هایی از حالت‌های وقوع جمعه کاری

• ساعات کاری از ۱۹ پنج شنبه تا ۷ روز جمعه
• از ۷ صبح روز جمعه تا ۱۹ جمعه 
• از ۱۹ جمعه تا ۷ شنبه 
• از ۲۲ جمعه تا ۷ شنبه

در تمام حالت‌های فوق ساعات کار با جمعه تلاقی دارد و مشمول پرداخت جمعه کاری است و در شمارش جمعه‌کاری‌ها باید لحاظ شوند.

نکته: جمعه‌کاری به عنوان آیتم جداگانه از سایر فوق العاده‌ها لحاظ می شود.

 ب) جمعه کاری بدون تعطیل شدن در روز دیگر
در صورتی که کارگر در روز جمعه مشغول به کار باشد و هیچ روز دیگری در هفته را نیز تعطیل نباشد، دستمزد او مجموع مقادیر زیر خواهد بود:
•    برای اشتغال در روز جمعه معادل 40 درصد اضافه بر مزد روزهای عادی
•    برای اشتغال در روز تعطیل معادل 40 درصد اضافه بر مزد روزهای عادی

به نمونه زیر توجه کنید:
 محاسبه جمعه کاری کارگر کشتارگاه مرغ در اردیبهشت 1401 با شرایط کاری زیر
روزهای کار : هر روز غیر از پنج شنبه‌ها
ساعات کار : از ۲۲ لغایت 6 صبح
(جمعه‌ها سر کار و به جای آن پنج شنبه تعطیل است)
 برآورد تعداد روز جمعه‌کاری به این شرح خواهد بود|
تلاقی روز جمعه با کار : از ساعت ۲۲:۰۰ پنج شنبه کار شروع و تا ۶ بامداد جمعه ادامه می‌یابد.
تعداد روز جمعه کاری = تعداد روزهای جمعه طول ماه اردیبهشت = 5 روز جمعه کاری

تفاوت تعطیل کاری و جمعه کاری

تفاوت تعطیل‌کاری و جمعه کاری در نحوه محاسبه اضافه کاری (تعطیل کاری) در روزهای جمعه است.
کارگران برای هر ساعت کار در روز جمعه بدون تعطیل شدن در سایر روزهای هفته، 40 درصد بیشتر از دستمزد روزانه بابت جمعه کاری به علاوه 40 درصد بیشتر از دستمزد روزانه بابت تعطیل کاری دریافت می‌کنند.
 در صورتی که برای هر ساعت کار در روزهای تعطیل غیر جمعه (در صورت تعطیل نبودن در روز دیگر) تنها 40 درصد بیشتر از دستمزد روزانه خود دریافت می‌کنند.

آیا در ماموریت‌ها نیز کارگران مشمول استفاده از تعطیل هفتگی جمعه و تعطیلات رسمی قرار می‌گیرند؟

مقررات مربوط به ساعات کار و استفاده کارگران مشمول قانون کار از تعطیل هفتگی روز جمعه و تعطیلات رسمی ، به دلیل عمومیت آن ، شامل حال کارگرانی که در مأموریت خارج از محل کارگاه به سر می‌برند نیز می‌گردد. به این لحاظ کارگرانی که در ایام تعطیلات جمعه و رسمی در مأموریت باشند ضمن اینکه از فوق العاده مأموریت موضوع ماده 46 قانون کار برخوردار می‌شوند در صورت اشتغال به کار در این ایام محق به دریافت فوق‌العاده ، کار در روز جمعه و اضافه کاری منطبق با ماده 59 قانون کار خواهند بود.

دور کاری

انجام وظایف محول شده بدون حضور فیزیکی کارمند واجد شرایط در محل کار سازمان خود با رعایت ضوابط و برای دوره زمانی مشخص را دور‌کاری می‌گویند.

مرخصی‌ها

به نظر شما چنانچه پرسنل برای انجام امور شخصی ، در محل کار خود حضور نداشته باشند ، باید چه مجوزی داشته باشند؟
عدم حضور مستخدم در ساعات موظف در محل کار می‌تواند با مجوز (موجه) باشد که اصطلاحا به آن مرخصی گفته می‌شود و با توجه به علت عدم حضور ، در یکی از انواع مرخصی‌های زیر دسته‌بندی می‌شود:

مرخصی استحقاقی

به موجب ماده 64 قانون کار ، مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه ، جمعا یک ماه است. سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد.
 برای کار کمتر از یک سال ، مرخصی مزبور به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می‌شود.

به عنوان مثال ؛ آقای عزیزیان از اول مهرماه در شرکتی مشغول به کار شده است. تعداد روزی که آقای عزیزیان می‌تواند از مرخصی استفاده کند عبارت است از :

روز  13 = 12÷ (6×26)

لازم به ذکر است که مدت مرخصی را می‌توان به ساعت نیز محاسبه نمود. در بحث مرخصی در این نوشتار ، یک روز معادل 8 ساعت در نظر گرفته می‌شود. ( در ضمن در برخی از شرکت‌ها ، در بحث مرخصی ، یک روز معادل 33/7 ساعت در نظر گرفته می‌شود.)

1 در صورتی که مستخدم از تمام یا قسمتی از این مرخصی استفاده ننماید ، حقوق و فوق‌العاده‌های مربوط در خاتمه سال تقویمی به وی پرداخت خواهد شد. به موجب ماده 66 قانون کار ؛ کارگر نمی‌تواند بیش از 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.
2 به موجب ماده 70 قانون کار؛ مرخصی کمتر از یک روز کاری جزء مرخصی استحقاقی منظور می‌شود که اصطلاحاً به آن مرخصی ساعتی گفته می‌شود.
3 به موجب ماده 73 قانون کار؛ کیله کارگران در موارد ذیل  حق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند که از میزان مرخصی استحقاقی سالیانه کسر نخواهد شد.
الف) ازدواج دائم
ب) فوت همسر ، پدر ، مادر و فرزندان
4 به موجب تبصره یک ماده 3 قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی؛ مادران شیرده پس از شروع به کار مجدد در صورت ادامه شیردهی می‌توانند حداکثر تا بیست و چهار ماهگی کودک ، روزانه یک ساعت از مرخصی (بدون کسر از مرخصی استحقاقی) استفاده کنند.

سوال

1 مرخصی استحقاقی سالیانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند ، چند روز بوده و چگونه از آن استفاده می‌کنند؟

ﻣﺎده 65 : ﻣﺮﺧﺼﯽ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﮐﺎرﮔﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑـﻪ ﮐﺎرﻫـﺎی ﺳـﺨﺖ و زﯾـﺎن آور اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ 5 ﻫﻔﺘﻪ ﻣﯽ‌ﺑﺎﺷﺪ. اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﺮﺧﺼﯽ ، ﺣﺘﯽ اﻻﻣﮑﺎن در دو ﻧﻮﺑﺖ و در ﭘﺎﯾﺎن ﻫﺮ ﺷﺶ ﻣﺎه ﮐﺎر ﺻﻮرت ﻣﯽ‌ﮔﯿﺮد.  

2 میزان مرخصی استحقاقی کارگران فصلی چگونه تعیین می‌شود؟

ﻣﺎده 68 : ﻣﯿﺰان ﻣﺮﺧﺼﯽ اﺳﺘﺤﻘﺎﻗﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﻓﺼﻠﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣـﺎه‌ﻫـﺎی ﮐﺎرﮐﺮد ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ‌ﺷﻮد.

3 تاریخ استفاده از مرخصی چگونه تعیین می‌شود؟

ﻣﺎده 69 : ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺮﺧﺼﯽ ﺑـﺎ ﺗﻮاﻓـﻖ ﮐـﺎرﮔﺮ و ﮐﺎرﻓﺮﻣـﺎ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﻣﯽ‌ﺷﻮد در ﺻﻮرت اﺧﺘﻼف ﺑﯿﻦ ﮐﺎرﮔﺮ و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻧﻈﺮ اداره ﮐﺎر و اﻣﻮر اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ محل لازم الاجرا است.

 مرخصی استعلاجی

هرگاه فرد شاغل بیمار شود و آن بیماری مانع از انجام خدمت او باشد ، می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده نماید. لیکن نحوه ، مدت و حقوق و مزایای کارکنان برحسب زمان استفاده از  این مرخصی متفاوت است که در هر مورد توضیحات لازم به شرح زیر ارائه می‌گردد:
مدت مرخصی استعلاجی با تأئید پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی ، قابل قبول بوده و حقوق و مزایای فرد پس از پایان دوره استعلاجی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد. برخی شرکت‌ها طبق آیین نامه داخلی پرداخت حقوق و مزایای سه روز اول دوره مرخصی استعلاجی کارگر را به عهده می‌گیرند.
1  به موجب ماده 74 قانون کار؛ مدت مرخصی استعلاجی با تائید سازمان تامین  اجتماعی ، جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد. 
2  لازم به ذکر است به پیوست قانون اصلاح قوانین تنظیم خانواده که در تاریخ 20/03/1392 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است؛ مدت مرخصی زایمان زنان شاغل در بخش‌های دولتی  و غیر دولتی ، 9 ماه تمام می‌باشد. همچنین همسران آنها نیز از 3 روز مرخصی اجباری تشویقی برخوردار می‌شوند (این مرخصی صرفاً به پدرانی  تعلق می‌گیرد که همسران آنان شاغل باشند) این مدت علاوه بر مرخصی‌های استحقاقی پیش‌بینی شده در قانون کار می‌باشد. کارفرما مكلف است مزد و مزایای مدت مرخصی ذکر شده  (3ماه اضافه مرخصی زایمان زنان و 3 روز تشویقی همسران) را به کارگر پرداخت نماید.
 3 زنی که سرپرستی افراد تحت حمایت « قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست » را بر عهده می‌گیرد ، از مزایای حق اولاد و مرخصی دوره مراقبت برای کودکان زیر سه سال بهره مند می‌شوند و این دسته از مادران می‌توانند از 84 روز (12 هفته) کمک بارداری مقرر در ماده ۶7 قانون تأمین اجتماعی برخوردار شوند.

مرخصی بدون حقوق

به موجب ماده 72 قانون کار؛ نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد.
به موجب ماده 67 ؛ هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت از یک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده نماید.

کسری کار و غیبت

چنانچه عدم حضور فرد شاغل در ساعات موظف در محل کار  ، بدون مجوز (غیر موجه) باشد دو حالت پیش رو داریم:
1- عدم حضور در ساعات اولیه و انتهایی کار به صورت تاخیر در ورود و یا تعجیل در خروج 
2- عدم حضور در طول ساعات کاری و یا در قالب یک یا چند روز کاری 
هر دو حالت فوق موجب کاهش کارکرد پرسنل شده و به عنوان کسری کار و غیبت شناسایی می‌شود.
غیبت غیر‌موجه زمانی اتفاق می‌افتد که شخص کاملا به اراده و اختیار خود در محل کار حاضر نشده باشد.

تبصره 2 ماده 27 قانون کار ، کلیه کارگزان و کارمندان را ملزم به رعایت آیین‌نامه انضباطی در محل کار دانسته و در صورت نقص این آیین‌نامه ، قصور در انجام امور محوله و عدم توجه به تذکرات کتبی به کارفرما این اجازه داده شده است که علاوه بر پرداخت مطالبات کارگر و پرداخت حق سنوات معادل یک ماه حقوق ، قرارداد کار را فسخ نماید که البته منوط به موافقت شورای اسلامی کار می‌باشد.

ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بدانید در ایام تعطیلی رسمی و روز‌های جمعه ، که تمامی ساعات کاری به صورت اضافه کار محسوب می‌شود تاخیر و تعجیل معنایی ندارد.

آیا می‌توان ساعات کسر کار را با ساعات اضافه کاری تهاتر کرد؟

تهاتر کسر با اضافه کاری قانونی نیست ولی اگر توافق شود مشکلی ندارد. مهم این است که کارگر قبول کند ، دستمزد یک ساعت اضافه کاری 40 درصد بیشتر از دستمزد یک ساعت کار عادی می‌باشد ولی در عوض در پایان سال عیدی و در نهایت حق سنوات کامل دریافت می‌کند و البته بیمه هم کامل پرداخت می‌شود ، پس می‌تواند ارزش یکسان داشته باشد و بستگی به رضایت دو طرف دارد.

تهیه و تنظیم خلاصه لیست کارکرد پرسنل

فعالیت هر واحد اقتصادی نیازمند حضور پرسنل می‌باشد و طبعا وجود پرسنل هم مستلزم هزینه حقوق خواهد بود. برای محاسبه و پرداخت حقوق و دستمزد هر یک از پرسنل لازم است که کارکرد یک ماهه فرد مورد بررسی و پردازش قرار گیرد.
به طور معمول کارکرد پرسنل برای یک بازه زمانی یک ماهه تنظیم می‌گردد  و با تجمیع کارکرد کلیه پرسنل ، لیست کارکرد آنها جهت انجام محاسبات تنظیم می‌شود.
به خاطر داشته باشید که کلیه محاسبات شما در تهیه لیست کارکرد پرسنل ، داده‌های اولیه محاسبات و پرداخت حقوق و دستمزد پرسنل را فراهم می‌کند ، بنابراین در انجام محاسبات خود دقت کنید و کاملا بی‌طرفانه نسبت به تنظیم لیست اقدام کنید و از همه مهمتر در تهیه و تنظیم لیست به این نکته توجه داشته باشید که زمان ارائه لیست در زمان پرداخت حقوق و دستمزد موثر می‌باشد ، بنابراین در تنظیم لیست سرعت عمل داشته باشید.

حضور و غیاب پرسنل

اگر به دنبال راهی آسان برای ثبت حضور و غیاب کارمندان  خود در اکسل هستید، دیگر به دنبال آن نباشید! ما یک برنامه تحت اکسل ثبت حضور و غیاب انعطاف‌پذیر آماده کرده‌ایم که این روند را آسان می‌کند.

 Employee Leave Tracker یک برنامه ساده و کاربر‌پسند تحت اکسل است که برای کسب و کارهای کوچک و متوسط مناسب می‌باشد و از تمامی برنامه‌های کاری عادی ، شب‌کاری ، چرخشی و نوبت کاری پشتیبانی می‌کند.

از منوی تنظیمات (شماره 1 در تصویر) می‌توانید برنامه را مطابق با خط مشی شرکت خود شخصی سازی کنید و داده‌های ضروری دیگر مانند اطلاعات کارکنان را نیز از منوی کارکنان (شماره 2) و برنامه کاری پرسنل را نیز از منوی برنامه‌کاری (شماره 3) می‌توانید وارد کنید.
در ادامه تنها کاری که باید انجام دهید این است که روزها و ساعات عدم حضور کارکنان را با توجه به نوع آن (غیبت ، ماموریت ، مرخصی استحقاقی ، استعلاجی ، تشویقی ، بدون حقوق ، حج ، زایمان ، ازدواج ، فوت اقوام درجه یک) از منوی ثبت عدم حضور (شماره 4) ، مرخص ساعتی پرسنل را از منوی مرخصی ساعتی (شماره 5)  و تاخیر و تعجیل‌ها را از منوی تاخیر و تعجیل (شماره 6) ثبت کنید.

ساعات کار خارج از ساعات موظفی و نوع آن (کار  در روز ، شب و جمعه‌کاری) را نیز از منوی ثبت اضافه کاری (شماره 7) وارد خواهیم کرد.

در منوی راهنما (شماره 8) اطلاعات تکمیلی مربوط به راهنمای کار و نحوه گزارش‌گیری از برنامه ارائه شده است.

آیا می‌خواهید ببینید برنامه Employee Leave Tracker چگونه کار می‌کند؟ 
کافی است نسخه رایگان 7 روزه آن را از قسمت تماس با مای فروشگاه درخواست و امتحان کنید!